Wat zien screeningsradiologen wel en wat niet, Intervalcarcinoom:
Een benadering in cijfers:
Bij 100 vrouwen die gescreend zijn in het bevolkingsonderzoek op borstkanker en die volgens de Kankerregistratie borstkanker blijken te hebben, wordt bij ongeveer 70 vrouwen borstkanker ontdekt via de screening.
Helaas worden niet alle aanwijzingen voor borstkanker door de screeningsradiologen opgemerkt of juist geinterpreteerd. Bij 30 van de 100 vrouwen vindt er geen verwijzing voor verder onderzoek plaats.
Van de 30 vrouwen die niet verwezen worden voor verder onderzoek en bij wie later toch borstkanker ontdekt wordt, is tijdens het opnieuw bekijken van de foto's achteraf bij ongeveer 10 vrouwen geen enkele afwijking te zien op het mammogram van de screening. Vaak is er dan sprake van een snelgroeiende tumor. Bij 10 vrouwen is heel vaag iets te zien op de plaats waar later het carcinoom gevonden wordt, maar is het soms buitengewoon moeilijk te beslissen of verder onderzoek nodig is. Bij 10 vrouwen wordt een duidelijke afwijking gemist of niet goed geïnterpreteerd.
Heel jammer is dat al jaren het aantal intervalkankers in Nederland constant is, ongeveer 2200 per jaar.
Gelukkig lijkt de ontwikkeling van artificiele intelligentie vanaf 2021 steeds meer de mogelijkheid te bieden de screening op borstkanker te verbeteren en het aantal intervalkankers te verminderen.
Een studiegroep onder leiding van Alex Wanders, beheerder van deze website en screeningsradioloog sinds 1989, heeft in 2021, gebruik makend van de Mammadatamodule een model ontworpen waarmee het aantal intervalkankers met de helft gereduceerd kan worden. Een uitgebreid artikel waarin dit model beschreven wordt, is op 8 februari 2022 verschenen op de website van het tijdschrift Radiology.
Link naar het artikel: https://doi.org/10.1148/radiol.210832
Voor samenvatting/summary in Nederlands, English and Greek lees hier verder Conclusie uit deze samenvatting: "Wat heb je nu aan deze bevindingen in de praktijk? Als je de foto's met artificiële intelligentie laat beoordelen, vind je 37% van alle intervalkankers. Als je alle vrouwen met zeer dicht borstklierweefsel meteen een MRI aanbiedt, voorkom je 22% van alle intervalkankers. Als je de twee zaken samen gebruikt, voorkom je 50% van alle intervalkankers. In getal: al jarenlang zijn er ieder jaar in de screening in Nederland 2200 vrouwen waarbij de kanker niet gevonden wordt tijdens de screening. Met onze methode wordt de helft, 1100 gevallen, wel gevonden."
Toelichting:
Sinds 1989 beschikt Nederland over een database met betrouwbare, objectieve gegevens over de incidentie, prevalentie, overleving en sterfte van alle gevallen van kanker; de Nederlandse Kankerregistratie (NKR).
De database wordt gebruikt voor epidemiologisch onderzoek, klinische studies en voor onderzoek naar de kwaliteit van zorg. De gegevens zijn ook beschikbaar voor het evalueren van screening, oncologische richtlijnen en het ontwikkelen van beleid door zorginstellingen en de overheid. IKNL (Integraal Kankercentrum Nederland) beheert de database.
Door koppeling van de database van de NKR en de database van het bevolkingsonderzoek op borstkanker (IBOB) kan vastgesteld worden wie in een bepaalde regio gedurende een bepaalde periode borstkanker blijkt te hebben en meegedaan heeft aan de screening. De patiënten die in de NKR voorkomen, gescreend zijn maar niet verwezen , behoren tot de groep van patiënten met een intervalcarcinoom.
Een intervalcarcinoom is een histologisch bewezen primair carcinoom dat in een periode tussen 2 opeenvolgende screeningsonderzoeken wordt vastgesteld.
Wanneer de mammogrammen van patiënten die borstkanker blijken te hebben en gescreend zijn, maar niet verwezen, door een groep screeningsradiologen retrospectief nogmaals beoordeeld worden, blijkt bij een aantal patiënten geen (groep 1), of een minimale (groep 2) , of een duidelijke afwijking (groep 3) te zien te zijn. Groep 3 kan beschouwd worden als de groep waarin de screeningsradiologen de afwijking gemist hebben of niet goed hebben geïnterpreteerd.